Ondanks de voortslepende coronacrisis en de bijbehorende maatregelen ging vorige week donderdag zoals ieder jaar een nieuwe editie van het Amsterdam Fringe Festival van start. Op zaterdag zag theaterkrant.nl een verrassend overtuigende genre-exercitie, een muzikale zoektocht naar vrijheid en verantwoordelijkheid en een overvol vormexperiment.

Onvervalste fantasy
Een wat gehavende Jip Smit – blauw oog, krassen, enigszins verwilderd uit haar ogen kijkend – verwelkomt het publiek in haar solo  als oude vrienden. Dat blijken we ook te zijn – om precies te zijn, zijn we de dieren uit het bos die Katinka heeft opgevangen toen ze van ‘De Eilanden’ wegvluchtte, opgejaagd door prins Ypsilon.

Jawel: we bevinden ons middenin een onvervalst fantasy-verhaal. Als ervaren theaterbezoeker verwacht je dat Smit na de intro de vierde wand weleens een keer zal doorbreken en commentaar zal leveren op haar besluit om een modern sprookje te vertellen, maar niets blijkt minder waar: Motherland is van begin tot eind een genre-exercitie, waarin Smit op geen enkel moment de fictie doorbreekt.

En dat werkt verrassend goed. Door de speelse manier waarop Smit het publiek in haar verhaal betrekt voorkomt ze dat het één lange uiteenzetting van plotverhandelingen wordt. Steeds opnieuw dwingt ze individuele toeschouwers om even een zeer nauwkeurig geregisseerde rol in het verhaal aan te nemen, waar ze vanwege de innemende naïviteit van het hoofdpersonage moeiteloos mee wegkomt. Door zelf in plotselinge visioenen ook op overtuigend angstaanjagende wijze de kwaadaardige prins Ypsilon neer te zetten, installeert Smit bovendien een onderliggende dreiging in de voorstelling die de zaak op scherp zet.

Het verhaal zelf is flinterdun, maar zit vol goed gekozen details. Katinka werd geboren in een rijk waar de mannen een normale levensverwachting hebben, maar de vrouwen slechts drie dagen leven. Haar vader is dan ook met stomheid geslagen als zijn kersverse dochter na een paar uur tijd nog altijd een piepkleine baby is, en laat haar verder als jongen door het leven gaan om problemen te voorkomen. Als het geheim van Katinka op latere leeftijd toch aan het licht komt, moet ze vluchten.

Zo gebruikt het verhaal op slimme wijze de thematiek die in moderne fantasyverhalen zo vaak centraal staat: de held die van de norm afwijkt en daarom voor haar bestaan moet vechten, en en passant een revolutie ontketent tegen een onrechtvaardig regime. Als Smit tegen het einde van de voorstelling over haar twijfels en angsten stapt en ons als medestrijders inlijft, grijpt haar heldhaftigheid oprecht naar de keel, zó goed heeft ze de mechanismes van het genre naar een intieme toneelvoorstelling weten te vertalen (daar heeft ze de nu vrij overheersende soundtrack niet voor nodig, die werkt vanwege het bombast eerder op de lachspieren).

Motherland eindigt met een cliffhanger – ik kan niet wachten op het vervolg (naar goede traditie met een groter budget en epische gevechtsscènes).

Rest van artikel te lezen op: https://www.theaterkrant.nl/nieuws/fringe-2020-deel-3/